DAMIZLIK GENÇ DİŞİLERİN BESLENMESİ

Damızlık süt sığırı işletmelerinde işletmenin devamlılığının sağlanmasında belirleyici olan sürü içerisindeki genç hayvanların yetiştirilmesidir. Genetik olarak üstün vasıflı sığırlardan azami verim elde etmenin yolu çevre şarlarının iyileştirimesidir. Çevre şartları içerisinde sığırların dengeli beslenmesinin rolü bu şartların en önemli kısmını oluşturur. Sütten kesim sonrası büyüme dönemini genç hayvanların beslenmesi olarak düşünebiliriz. Genç sığırların beslenmesi için hazırlanacak rasyonlarda canlı ağırlık artışı (C.A.A.) dikkate alınır. Ağırlık artışında sığırın yaşı, ırkı ve cinsiyeti önemlidir. Örneğin; Simmental ve Holstein Friesian'a aynı rasyonun verilmesi durumunda bu iki farklı ırkın C.A.A. farklı olur.

Süt sığırı işletmelerinin karlı olmasında yılda bir buzağı elde etme esas olmalıdır. İlk buzağılama yaşı 24-30 ay'dır. Bunun gerçleşmesi için ilk tohumlama yaşının en az ergin canlı ağırlığın yaklaşık 2/3'si olmalıdır. Örneğin ergin canlı ağırlığı 550 kg olan Holstein Friesian ırkı için ilkine tohumlama yaşı yaklaşık 370 kg'dır. Erken tohumlama yapıldığında üstün vasıflı sığırlardan ekonomik olarak yararlanmak mümkün değildir. Buna göre İlk tohumlama yaşı en az 15 ay ve üzeri olmalıdır. Pratikte yetiştiricilerimizin bu ölçüye dikkat etmeleri gerekir. Bilhassa piyasada damızlık düve pazarlanmasında ekonomik kayıpların önlenmesi için bu ölçü üzerinde durulması gereken önemli bir konudur. Damızlık sığır yetiştirici birliklerinde uygulanan soykütüğü bilgisayar programındada ilk tohumlama yaşı 15 ay üzeri kabül edilerek erken tohumlamaların önüne geçilmiştir.

Çizelge 1: Holstein friesian ırkı genç damızlık dişi sığırların büyüme dönemlerine göre C.A.A. ve besin madde gereksinimleri aşağıya çıkarılmıştır.

Yaş (Ay)	Canlı Ağırlık (kg)	C.A.A (gr/gün)	K.madde (kgKM/gün)	Metabolik enerji (MJ/gün)	Ham Protein (gr/gün)	Ca (gr/gün)	P (gr/gün)	Na (gr/gün)
5-6	125-175	800	3-4	43	479	32,6	17,9	3,1
7-12	175-300	700	4-6	48,6	504	33,1	20,9	3,7
13-18	300-410	600	6-8	57,4	543	34,4	24,8	4,4
19-24	410-500	450-500	8-10	64,4	565	34,7	27,7	5,1

Genç dişi damızlıkların beslenmeside hayvanın canlı ağırlık kazancı ile rasyondaki yemlerin kalitesi arasında ilişki önemlidir. Genç sığırların hızlı gelişim göstermeleri nedeniyle yoğun besleme yöntemlerinin uygulanması hayvanın ilerideki verim çağını olumsuz etkiler. Yani vücutta biriken aşırı yağlanma hayvanın damızlıkta kullanılamaması anlamına gelebilir.

Çok yoğun beslenen hayvanlarda cinsel olgunluk erken olur. Kısaca cinsel olgunluğun belli bir yaşta olması istenirken, belli bir canlı ağırlıkta olmasına neden olur. Amacımız bu olmamalı uygun bir besleme yöntemi ile yukarıda verilen veriler işığında uygun bir çağda döl verimi alabilmektir.

Uygun besleme koşulları için piyasada yukarıda belirtilen dönemlere uygun karma yemle birlikte kaliteli kaba yemin kullanılması gereklidir. Buna göre bu dönemleri kapsayan karma yem rasyonları aşağıdaki çizelgede verilmiştir.

Çizelge 2: Dönemleri kapsayan karma yem rasyonları

Yemin adı ve içeriği	Buzağı büyütme yemi (en az %17 HP; 2600 ME k.cal/kg)	Dana yemi (en az %15 HP; 2600 ME k.cal/kg)	Düve yemi (en az %16 HP; 2700 ME k.cal/kg)
Yem maddesi	Miktar (%)	Miktar (%)	Miktar (%)
Buğday	-	37	40
Arpa	20	20	-
Mısır	30	-	25
Buğday kepeği	10	14	-
A.T.K(en az %30HP)	19,10	20,10	29,1
S.F.K(en az %42HP)	10	-	-
Melas	7,25	5,15	2,25
Mermer tozu	3	3	3
Tuz	0,4	0,5	0,4
Vit+mineral premiksi	0,25	0,25	0,25
Toplam	100	100	100

Çizelge 2'de gösterilen karma yemler dönemler itibariyle damızlık dişi hayvanlara verildiğinde vitamin ve mineral ihtiyacıda karşılanır. Buna göre yukarıdaki besin içeriklerine sahip yemlerle birlikte uygulamada kaliteli kaba yemlerin kullanılması ile uygun besleme yapılarak damızlık dişi sığırlar istenilen çağa ulaştırıması sağlanır.

Çizelge 3- Genç dişi damızlık sığırların büyüme dönemlerine göre rasyon örnekleri

YAŞ (AY)	5-6.		7-12.		13-18.		19-24.
G.C.A.A. (gr/gün)	800		700		600		500
CANLI AĞIRLIKLAR(KG)	125-175		175-300		300-410		410-500
RASYONLAR	A	B	A	B	A	B	A	B
YEMİN ADI	VERİLECEK MİKTARLAR (KG/GÜN)
BUĞDAY SAMANI	-	-	1,5	1,5	1,5	1	1	1
KURU OT	1,5	1,5	1	-	-	-		0,5
KURU YONCA	1,6	1	1,7	1		1	1	0,5
MISIR SİLAJI(%30 KM)	-	-	-	4	7	7	7	7
BUZAĞI BÜYÜTME YEMİ ( en az %17 HP; 2600 ME k.cal/kg)	2	2,5	-	-	-	-	-	-
DANA YEMİ ( en az %15 HP; 2600 ME k.cal/kg)	-	-	2	2	-	-	-	-
DÜVE YEMİ ( en az %16 HP; 2700 ME k.cal/kg)	-	-	-	-	2,5	2,5	2,7	2,7

Çizelge 3'de görüldüğü gibi dönemler itibariyle alternatif olarak aynı dönemde A ve B grubu rasyonlar hazırlanmıştır. Damızlık süt sığırı işletmelerinde yemleme planlaması yapılarak değişik çağdaki hayvanların değişik çağdaki hayvanların kaba yem gereksinimlerinin karşılanmasına çalışılmalıdır.